سامانه بانک اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی MSD

عنوان کامل پروژه

سامانه بانک اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی

نام اختصاری

MSD(Mineral Samples

Database)

نام کارفرما

پایگاه ملی علوم داده‌های زمین

کشور

سال تولید 1401

زمینه محصول

GIS,Database

توصیف محصول

نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی عبارت از نمونه‌هایی هستند که از سراسر جهان و از منابع زمینی – دریائی جمع‌آوری‌شده و بر روی آنها آنالیزهای گوناگون از نظر ترکیبات و سن‌شناسی انجام می‌شود. سامانه بانک اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‎شناسی که به‌اختصار MSD(Mineral Samples Database) از آن یاد می‌شود، سامانه‌ای است از نوع بانک‌های اطلاعاتی که اطلاعات نمونه‌های فیزیکی و آنالیزهای آنها را همراه با اطلاعات موقعیت جغرافیائی و نمونه‌بردار و سایر اطلاعات توصیفی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی، را ثبت و نگهداری می‌نماید.

کاربردهای سامانه

  • ثبت، نگهداری و نمایش اطلاعات نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی
  • جانمائی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی بر روی نقشه بر اساس مختصات وارد شده
  • دسته‌بندی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی بر اساس نوع نمونه از جمله آب، خاک، رسوب، سنگ، فسیل و…
  • دسته‌بندی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی بر اساس نوع پروژه از جمله اکتشافی، دریایی، زمین‌شناسی منطقه‌ای، زیست‌محیطی و مهندسی – مخاطرات
  • دسته‌بندی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی بر اساس تقسیمات کشوری باتوجه‌به مختصات وارد شده

ویژگی‌های سامانه

  • امکان جستجوی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی بر اساس نقشه و ترسیم چندضلعی روی نقشه
  • امکان جستجوی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی بر اساس کلیه اطلاعات توصیفی نمونه
  • امکان ثبت آنالیزهای نمونه و جستجو بر اساس آنها
  • دارابودن مبدل دستگاه مختصات Decimal Degree، D.M.S، U.T.M
  • قابلیت تعین محل نگهداری و انبار نمونه فیزیکی
  • قابلیت تعیین و تعریف محیط نمونه‌برداری
  • قابلیت تعریف جزئیات نمونه فیزیکی شامل مشخصات مغزه، عمق نمونه‌برداری، زاویه حفاری، شیب درزه و…

تاریخچه سامانه بانک اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی در جهان

تاریخچه ایجاد سامانه‌های بانک‌های اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی در جهان به چند دهه اخیر برمی‌گردد و در طی این سال‌ها از ذخیره‌سازی‌های ساده و محلی به سامانه‌های پیشرفته بین‌المللی تکامل یافته است.

در اوایل قرن بیستم، بسیاری از کشورها با ذخایر معدنی و منابع طبیعی غنی مانند ایالات متحده، استرالیا و کانادا، به جمع‌آوری و نگهداری نمونه‌های زمین‌شناسی (از قبیل سنگ‌ها، مواد معدنی و فسیل‌ها) پرداختند. این نمونه‌ها به‌طور گسترده برای مطالعات زمین‌شناسی و تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما بیشتر به صورت فیزیکی و بدون نظم و انسجام دیجیتالی، در انبارها و مراکز پژوهشی ذخیره می‌شدند. این شرایط باعث شد که دسترسی به این اطلاعات محدود بوده و به محققان تنها به صورت محلی امکان‌پذیر باشد.

در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، با پیشرفت فناوری اطلاعات و امکانات دیجیتالی، ایده ایجاد سامانه‌های دیجیتال برای ثبت و مدیریت داده‌های زمین‌شناسی قوت گرفت. این موضوع باعث شد کشورهایی مانند ایالات متحده، کانادا و بریتانیا به سمت ساخت پایگاه‌های داده زمین‌شناسی دیجیتال بروند. این بانک‌ها نه‌تنها اطلاعات نمونه‌های فیزیکی را ثبت می‌کردند، بلکه داده‌های کلیدی مانند مکان کشف، ترکیب شیمیایی، تاریخچه زمین‌شناسی و سایر اطلاعات علمی را نیز به صورت دیجیتالی ذخیره می‌کردند. این رویکرد جدید به محققان و شرکت‌های اکتشافی کمک کرد تا به داده‌ها سریع‌تر و کارآمدتر دسترسی داشته باشند و به بهبود سرعت و دقت تحقیقات زمین‌شناسی یاری رساند.

با گسترش روزافزون داده‌ها و نیاز به یکپارچگی و استانداردسازی آنها، جامعه جهانی در قرن ۲۱ به سمت توسعه پروتکل‌ها و استانداردهای مشترک بین‌المللی حرکت کرد. پروژه‌های مهمی مانند OneGeology و GeoSciML به منظور ایجاد یک زبان مشترک برای داده‌های زمین‌شناسی و به اشتراک‌گذاری آن‌ها در سطح جهانی پایه‌گذاری شدند. این پروژه‌ها امکان دسترسی به داده‌های زمین‌شناسی را در یک سامانه استاندارد فراهم کردند و به دانشمندان امکان دادند که داده‌ها را از منابع مختلف با فرمت‌های یکسان به‌کار گیرند.

در حال حاضر، سامانه‌های پیشرفته و بانک‌های اطلاعاتی زمین‌شناسی در سراسر جهان، داده‌های عظیمی از نمونه‌های فیزیکی را در خود جای داده‌اند و از فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای تحلیل داده‌ها استفاده می‌کنند. این سامانه‌ها برای پژوهشگران، محققان و حتی شرکت‌های تجاری فعال در زمینه اکتشافات معدنی، منابع ارزشمندی فراهم کرده‌اند. همچنین این داده‌ها به دانشمندان در درک بهتر زمین‌شناسی و تاریخچه زمین کمک می‌کند و ابزارهای ارزشمندی را برای پیش‌بینی بلایای طبیعی و تغییرات محیطی ارائه می‌دهد.

تاریخچه سامانه بانک اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی در ایران

تاریخچه ایجاد سامانه بانک اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی در ایران، به دنبال نیاز به مدیریت و نگهداری بهتر داده‌های زمین‌شناسی و نمونه‌های فیزیکی مرتبط با منابع طبیعی کشور شکل گرفته است. این فرآیند از تلاش‌های محلی و سازمانی آغاز شد و به مرور با پیشرفت فناوری به سمت دیجیتالی‌سازی و استانداردسازی هدایت شد.

فعالیت‌های زمین‌شناسی رسمی در ایران از اواسط قرن بیستم آغاز شد؛ در این دوران، سازمان‌های مختلف، مانند وزارت معادن و فلزات (که بعدها به وزارت صنایع و معادن تغییر نام داد) و سازمان زمین‌شناسی کشور، به جمع‌آوری اطلاعات زمین‌شناسی و ذخیره نمونه‌های فیزیکی پرداختند. این نمونه‌ها، شامل سنگ‌ها، مواد معدنی، خاک و فسیل‌ها بودند که برای مطالعات زمین‌شناسی و همچنین اکتشاف منابع طبیعی در نقاط مختلف کشور گردآوری می‌شدند.

در سال ۱۳۴۱، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران تأسیس شد که هدف اصلی آن، مطالعه و شناسایی ساختارهای زمین‌شناسی و ذخایر معدنی ایران بود. این سازمان به‌مرور زمان اقدام به جمع‌آوری و طبقه‌بندی نمونه‌های زمین‌شناسی کشور کرد. در این دوران، نمونه‌ها به صورت سنتی و فیزیکی نگهداری می‌شدند و اطلاعات آن‌ها نیز به صورت مکتوب در آرشیوهای سازمان ذخیره می‌گردید.

در دهه ۱۳۷۰ و با پیشرفت فناوری اطلاعات در ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی به ضرورت دیجیتالی‌سازی داده‌های زمین‌شناسی و نمونه‌های فیزیکی پی برد. این امر منجر به ایجاد سامانه‌های دیجیتال و بانک‌های اطلاعاتی اولیه برای ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌های زمین‌شناسی و نمونه‌های جمع‌آوری‌شده شد. هدف اصلی این پروژه‌ها، دسترسی سریع‌تر و کارآمدتر محققان، دانشجویان و شرکت‌های معدنی به اطلاعات زمین‌شناسی و نمونه‌های مرتبط بود.

در دهه‌های اخیر، سازمان زمین‌شناسی ایران تلاش کرده تا داده‌های خود را با استانداردهای بین‌المللی هماهنگ کند و در پروژه‌های مشترک بین‌المللی مانند OneGeology و سایر سامانه‌های زمین‌شناسی جهانی شرکت نماید. هدف از این همکاری‌ها، افزایش دقت و انسجام داده‌های زمین‌شناسی و بهبود دسترسی پژوهشگران داخلی و خارجی به داده‌های زمین‌شناسی ایران بود.

امروزه، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران دارای بانک‌های اطلاعاتی گسترده‌ای از داده‌های زمین‌شناسی و نمونه‌های فیزیکی است که با استفاده از فناوری‌های جدید مدیریت می‌شوند. این سامانه‌ها شامل داده‌های مرتبط با نمونه‌های مختلف، اطلاعات توصیفی، محل کشف، ترکیبات شیمیایی و دیگر ویژگی‌های زمین‌شناسی می‌باشند. همچنین، با توسعه زیرساخت‌های دیجیتالی و پیشرفت در ابزارهای تحلیل داده، امکان انجام پژوهش‌های دقیق‌تر و کارآمدتر فراهم شده است.

هدف از تولید محصول

پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور، از تولید سامانه بانک اطلاعاتی نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی اهداف زیر را دنبال می‌کند:

  • جمع‌آوری داده‌های نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی شامل اطلاعات توصیفی نمونه فیزیکی، فایل، مختصات نمونه‌برداری، آنالیزهای نمونه فیزیکی و… همچنین غنی‌سازی آنها برای استفاده‌های آتی
  • دسترسی به اطلاعات نمونه فیزیکی با سرعت و جزئیات بالا نسبت به نگهداری کاغذی و فایلی اطلاعات نمونه فیزیکی
  • قابلیت به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات نمونه‌های فیزیکی با مصرف‌کنندگان نهائی و سایر سیستم‌های مصرف‌کننده داده
  • نمایش نمونه‌های فیزیکی و توزیع آنها روی نقشه جهت بررسی به‌صورت نقشه محور
  • قابلیت دسته‌بندی‌های مختلف و متنوع برای هر نمونه فیزیکی

ماژول جستجو بر اساس نقشه یک ابزار کاربردی و تعاملی است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا با استفاده از امکانات بصری و گرافیکی قرار داده شده، محدوده جغرافیایی مورد نظر خود را انتخاب نمایند، این ابزار گرافیکی شامل ترسیم محدوده به شکل دایره، مربع و چندضلعی می‌باشد که با استفاده از این اشکال هندسی محدوده جغرافیایی مورد نظر روی نقشه ترسیم و مشخص می‌گردد، این ماژول با ادغام لایه‌های مختلف داده‌های مکانی و استفاده از ویژگی‌های گرافیکی جذاب، تجربه کاربری راحت و هوشمندی را برای کاربران فراهم می‌کند.

با استفاده از ماژول جستجو بر اساس نقشه، محدوده جغرافیایی روی نقشه مشخص می‌گردد و براساس محدوده مشخص شده، می توانیم ذخایر معدنی فیزیکی موجود در آن محدوده را مشاهده کنیم. از مزایای این روش مشخص کردن نقاط خاص بدون نیاز به جستجو بر اساس سایر روش‌ها مانند جستجو بر اساس اطلاعات توصیفی است.

این ماژول لایه‌های تقسیمات کشوری را بر روی نقشه نمایش می‌دهد. از این طریق می‌توان مرزبندی بین استان‌ها را از یکدیگر تمیز داد.

با استفاده از این ماژول می‌توانیم با نمایش تقسیمات کشوری بر روی نقشه اولاً برای جستجوی ذخایر معدنی در محدوده استان‌ها از آن استفاده کنیم، ثانیاً می‌توانیم ببینیم هر ذخیره معدنی در چه استانی واقع شده است.

این ماژول بخش تعریف و ورود اطلاعات نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی را بر عهده دارد. اطلاعات یک نمونه شامل اطلاعات توصیفی – هویتی نمونه فیزیکی، اطلاعات مختصات نمونه‌برداری، اطلاعات آنالیزهای نمونه فیزیکی، اطلاعات نمونه‌بردار و سایر اطلاعات باارزش یک نمونه فیزیکی زمین‌شناسی است.

از طریق این ماژول می‌توانیم نمونه‌های فیزیکی زمین‌شناسی را به سامانه معرفی کنیم. مختصات محل نمونه‌برداری را مشخص کنیم. آنالیزهای انجام شده بر روی نمونه فیزیکی را ثبت کنیم. شرایط محیط نمونه‌برداری را مشخص نموده و تعین کنیم که نمونه فیزیکی در کدام محل و انبار نگهداری می‌شود.

حداقل سه نوع دستگاه مختصات به نام‌های دستگاه مختصات درجه اعشاری Decimal Degree، دستگاه مختصات درجه، دقیقه، ثانیه D.M.S، دستگاه مختصات جهانی مرکاتور معکوس یا U.T.M داریم که هر یک به طریقی مختص به خود اطلاعات یک نقطه را از ما دریافت می‌نمایند و مختصات هر ذخیره معدنی ممکن است بر اساس هر یک از این سه دستگاه ثبت شده باشد.

با کمک از این ماژول می‌توانیم هر مختصاتی را در هر یک از این سه دستگاه مختصاتی وارد نموده و آن را به دستگاهی دیگر تبدیل نمائیم. با استفاده از ماژول مبدل دستگاه مختصاتی محدودیت ثبت مختصات یک ذخیره معدنی را از بین برده و می‌توانیم بدون محدودیت نسبت به ثبت مختصات مکانی ذخیره معدنی اقدام کنیم.

مزیت‌های رقابتی محصول (نسبت به سایرین)

  • قابلیت جستجو بر اساس نقشه از طریق ترسیم چندضلعی دلخواه
  • نمایش نمونه‌های فیزیکی بر روی نقشه به‌صورت نماد گرافیکی
  • دسته‌بندی نمونه‌های فیزیکی بر اساس نوع آب، خاک، رسوب، سنگ، فسیل، کانی، کانی سنگین، گیاه و نمونه عمقی
  • دسته‌بندی نمونه‌های فیزیکی بر اساس نوع پروژه در انواع اکتشاف، دریایی، زمین‌شناسی منطقه‌ای، زیست‌محیطی، مهندسی – مخاطرات
  • دسته‌بندی نمونه‌های فیزیکی بر اساس تقسیمات جغرافیائی
  • امکان ثبت بی‌نهایت آنالیز برای هر نمونه فیزیکی
  • دارابودن مبدل مختصات جغرافیائی