سامانه اندازه‌گیری کیفیت سرویس (QoS) و کیفیت تجربه (QoE) اینترنت کشور‌ و سامانه پایش سطح خدمات (SL)

عنوان کامل پروژه

سامانه اندازه‌گیری کیفیت سرویس (QoS) و کیفیت تجربه (QoE) اینترنت کشور‌ و سامانه پایش سطح خدمات (SL)

نام اختصاری

فرادید

نام کارفرما


سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات

رادیویی

سال تولید

1395

زمینه محصول

GIS

توصیف محصول

از جمله وظایف نظارتی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مراقبت از فضای رقابتی منصفانه و عادلانه، جلوگیری از فعالیت‌های غیرمجاز، سالم‌سازی بازار، کنترل تعهدات اپراتورها، مراقبت از ارتقای سطح رضایت مردم، رعایت حقوق دولت و مردم و حضور مؤثر در مجامع بین‌المللی با تفکر و اندیشه رگولاتوری است سامانه فرادید (سامانه اندازه‌گیری کیفیت سرویس (QoS) و کیفیت تجربه (QoE) اینترنت کشور‌ و سامانه پایش سطح خدمات (SL)) که در وسعت ملی و در محدوده 31 استان به اجرا درآمده است، سامانه‌ای است برای جمع‌آوری، ثبت، نگهداشت و نمایش اطلاعات جهت پایش سطح سرعت و کیفیت سرویس اینترنت، سطح کیفیت تجربه و سطح خدمات.

اطلاعات موردنظر از طریق ایجاد 250 نقطه کنترل اینترنت و 439 نقطه کنترل کیفیت زیرساخت در کشور برای بیش از 3000 سرویس اینترنت از اپراتورهای مختلف، جمع‌آوری می‌شوند. شاخص‌های اصلی کیفیت سرویس شامل RTT، PLR، JITTER، IR-RTT، IR-PLR، IR-JITTER و نیز شاخص‌های اصلی کیفیت سرویس شامل WEB، DNS، VOIP، EMAIL، VIDEO، FTP هستند. اپراتورهای سیار ارزیابی شده در این طرح شامل همراه اول(3G-4G)، ایرانسل(3G-4G-TDLTE)، رایتل(3G-4G) و اپراتورهای ثابت ارزیابی شده شامل شاتل، آسیاتک، صبانت، لایزر، های‌وب، مخابرات، حلماگستر، پارس‌آنلاین، فناوا، پیشگامان، رهام‌داتک(همگی ADSL) و مبین نت(TDLTE) می‌باشند.

این اپراتورها بر اساس کیفیت سرویسی که ارائه می‌دهند در طول یک هفته و به تفکیک هر استان مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن در سامانه فرادید به‌صورت نمودارهای کلاستر شده نمایش داده می‌شوند. روش اصلی نمایش اطلاعات به شکل نمایش کلاستر شده و کلی اطلاعات در سطح اول (کشور و استان) و در ادامه امکان عمیق‌شدن (Drill Down) بر روی هر یک از کلاسترها است.

از دلائل اصلی طراحی و تولید این سامانه عبارت‌اند از: عدم وجود شاخص‌های کیفیت تجربه کاربری در استفاده از اینترنت در ایران، عدم وجود مکانیزم یافتن اینترنت مناسب کاربران در نقاط مختلف کشور توسط مردم، عدم وجود اطلاعات تکمیلی و نحوه ارائه سرویس و خدمات اینترنت در نقاط دورافتاده کشور، عدم وجود شاخص اندازه‌گیری قدرالسهم برای عارضه‌یابی دقیق در مشکلات و موانع کیفیت اینترنت، عدم وجود نظارت بر شاخص‌های کنترلی زیرساخت انتقال شرکت مخابرات ایران و شرکت ارتباطات زیرساخت.

کاربردهای سامانه

  • داشبوردی برای مدیران سطح کلان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی.
  • بانک اطلاعاتی قوی از سطح کیفیت سرویس و کیفیت تجربه در سراسر کشور به تفکیک اپراتورهای مختلف
  • ابزاری برای مقایسه پیشرفت کیفیت ارائه خدمات اپراتورهای مختلف با یکدیگر و در طول زمان

ویژگی‌های سامانه

  • امکان مشاهده اطلاعات آماری کلاستر شده در سطح کلان باقابلیت عمیق‌شدن (Drill Down) در هر کلاستر
  • رابط کاربری خاص و متمایز و استفاده از گرافیک چشمگیر و مبتنی بر نقشه
  • گزارش‌ها، نمودارها و داشبوردهای متنوع
  • ایجاد سنجه در مراکز متعدد در سراسر کشور جهت کنترل کیفیت سرویس و کیفیت تجربه
  • پایش و ارزیابی بیش از 3000 سرویس اینترنت از اپراتورهای مختلف

تاریخچه سامانه اندازه‌گیری کیفیت سرویس (QoS) و کیفیت تجربه (QoE) اینترنت در جهان

با گسترش فناوری‌های ارتباطی و افزایش استفاده از اینترنت، دو مفهوم کیفیت سرویس (QoS) و کیفیت تجربه (QoE) به‌عنوان ابزارهای کلیدی برای اطمینان از عملکرد بهینه شبکه‌ها و رضایت کاربران شکل گرفتند.

تاریخچه  کیفیت سرویس (QoS):

دهه ۱۹۷۰، کیفیت سرویس ابتدا با پیدایش شبکه‌های کامپیوتری و پروتکل‌های اولیه مانند X.25 و Frame Relay شکل گرفت. در این دوره، هدف اصلی، اولویت‌بندی ترافیک حساس به تأخیر، مانند داده‌های بانکی، بود.

دهه ۱۹۹۰، با رشد سریع اینترنت و ظهور پروتکل IP، نیاز به مکانیزم‌هایی برای مدیریت ترافیک و اطمینان از عملکرد پایدار شبکه بیشتر شد. مفاهیمی مانند Integrated Services (IntServ) و Differentiated Services (DiffServ) طراحی شدند تا خدمات متنوعی مانند انتقال ویدئو و صوت را بهینه کنند.

دهه ۲۰۰۰، ظهور خدماتی مانند Voice over IP (VoIP) و گسترش شبکه‌های بی‌سیم، چالش‌های جدیدی برای QoS ایجاد کرد. در این دوره، تکنولوژی‌هایی مانند MPLS (Multiprotocol Label Switching) برای مدیریت کارآمدتر ترافیک شبکه به کار گرفته شد.

دهه ۲۰۱۰، با رشد اینترنت اشیا (IoT)، بازی‌های آنلاین و شبکه‌های نسل پنجم (5G)، مدیریت QoS به مرحله پیشرفته‌تری رسید. فناوری‌هایی مانند Network Slicing امکان تقسیم شبکه به بخش‌های مختلف با کیفیت سرویس اختصاصی را فراهم کردند.

تاریخچه  کیفیت تجربه (QoE):

اوایل دهه ۲۰۰۰، مفهوم کیفیت تجربه زمانی مطرح شد که تمرکز از معیارهای صرفاً فنی (QoS) به سمت رضایت کاربران تغییر کرد. اولین تحقیقات در این زمینه، بر کیفیت تماس‌های صوتی و ویدئویی تمرکز داشت.

دهه ۲۰۱۰، با رشد ابزارهای پیشرفته تحلیل داده و یادگیری ماشین، شرکت‌ها توانستند تجربه کاربران را بر اساس عوامل انسانی مانند احساسات و انتظارات ارزیابی کنند. این دوره شاهد استفاده گسترده از داده‌های کاربران برای بهبود تجربه آن‌ها بود.

دهه ۲۰۲۰، افزایش استفاده از سرویس‌های استریمینگ مانند نتفلیکس، یوتیوب و اپلیکیشن‌های موبایلی باعث شد معیارهای QoE بیش‌ازپیش حیاتی شوند. سامانه‌های پیشرفته‌ای برای نظارت بلادرنگ بر تجربه کاربران توسعه یافتند که بر کیفیت محتوا، تأخیر و نرخ قطع ارتباط تمرکز داشتند.

تاریخچه سامانه اندازه‌گیری کیفیت سرویس (QoS) و کیفیت تجربه (QoE) اینترنت در ایران

تحول فناوری ارتباطات در ایران، به ویژه در دو دهه اخیر، با افزایش تقاضای کاربران برای اینترنت پایدار و باکیفیت همراه بود. این رشد، اهمیت پایش کیفیت سرویس (QoS) و کیفیت تجربه (QoE) را در مدیریت شبکه‌ها و بهبود خدمات اینترنتی برجسته کرد.

دهه ۱۳۸۰، در این دوره، با گسترش استفاده از اینترنت پرسرعت (ADSL)، اپراتورهای ارتباطی ایران شروع به استفاده از ابزارهای اولیه پایش کیفیت سرویس (QoS) کردند. تمرکز اصلی بر معیارهایی مانند پهنای باند، تأخیر، و نرخ قطعی اتصال بود، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) به عنوان نهاد نظارتی، بررسی کیفیت خدمات ارائه‌شده توسط اپراتورها را آغاز کرد.

دهه ۱۳۹۰، با گسترش فناوری‌های 3G و 4G، نیاز به ارزیابی دقیق‌تر کیفیت سرویس و تجربه کاربران بیشتر شد. سامانه‌های پیشرفته‌تری برای نظارت بر کیفیت تماس‌های صوتی، اینترنت همراه، و خدمات پهنای باند ثابت راه‌اندازی شد، اپراتورهای بزرگ مانند ایرانسل و همراه اول شروع به استفاده از پلتفرم‌های بین‌المللی مدیریت QoS کردند. همچنین، بحث کیفیت تجربه (QoE) نیز با تمرکز بر رضایت کاربران از خدمات اینترنت، به ویژه در اپلیکیشن‌های استریمینگ و پیام‌رسان‌ها، مطرح شد و رگولاتوری سامانه‌هایی نظیر نت‌سنج‌پلاس را برای پایش کیفیت اینترنت در سراسر کشور راه‌اندازی کرد که به کاربران امکان مشاهده و مقایسه کیفیت خدمات اپراتورها را می‌داد.

دهه ۱۴۰۰، با ورود تدریجی فناوری 5G به ایران، اهمیت اندازه‌گیری QoS و QoE افزایش یافت. معیارهایی مانند تأخیر بسیار کم، سرعت بالا، و پایداری شبکه برای خدمات اینترنتی نسل جدید حیاتی شدند، اپراتورها و رگولاتوری از سامانه‌های پیشرفته برای ارزیابی کیفیت تجربه کاربران در استفاده از سرویس‌های دیجیتال مانند ویدیو کنفرانس، بازی‌های آنلاین، و خدمات ابری استفاده می‌کنند و برنامه‌هایی مانند سامانه‌های نظرسنجی کیفیت اینترنت راه‌اندازی شدند تا تجربه کاربران به‌صورت مستقیم ارزیابی شود.

هدف از تولید محصول

سازمان تنظیم مقررات رادیویی، از تولید این سامانه اهداف زیر را دنبال می‌کند:

  • جمع‌آوری شاخص‌های کیفیت تجربه کاربری در استفاده از اینترنت در ایران
  • ایجاد مکانیزم یافتن اینترنت مناسب کاربران در نقاط مختلف کشور توسط مردم
  • جمع‌آوری اطلاعات تکمیلی و نحوه ارائه سرویس و خدمات اینترنت در نقاط دورافتاده کشور
  • ایجاد شاخص اندازه‌گیری قدرالسهم برای عارضه‌یابی دقیق در مشکلات و موانع کیفیت اینترنت
  • نظارت بر شاخص‌های کنترلی زیرساخت انتقال شرکت مخابرات ایران و شرکت ارتباطات زیرساخت
  • جمع‌آوری اطلاعات سطح کیفیت سرویس، سطح کیفیت تجربه و سطح خدمات اپراتورهای مختلف مانند همراه اول، ایرانسل و…
  • ارزیابی و مدیریت اپراتورهای مختلف از نظر کیفیت سرویس، کیفیت تجربه و سطح خدمات
  • قابلیت مقایسه پیشرفت پارامترهای کیفی

اطلاعات سامانه شامل اطلاعات کیفیت سرویس و کیفیت تجربه که از طریق نقاط سنجش کیفیت جمع‌آوری می‌شوند، هرکدام به‌صورت یک نقطه واحد در سراسر کشور پراکنده هستند. برای بهره‌برداری بهتر از این نوع اطلاعات، بهتر است در ابتدا کلیاتی تجمیع شده از کیفیت سرویس و کیفیت تجربه به‌صورت مبتنی بر نقشه نمایش داده شود و کاربر در هر قسمت که لازم داشت بتواند عمیق‌تر شده و اصطلاحاً Drill Down کند تا بتواند اطلاعات را با جزئیات بیشتری مشاهده نماید.

با استفاده از این ماژول می‌توانیم اطلاعات را به‌صورت دسته‌بندی و تجمیع شده مشاهده کنیم ضمن اینکه قابلیت عمیق‌شدن و تکه‌تکه کردن اطلاعات نیز فراهم است.
این ماژول شامل گزارشاتی از جمله مقایسه تکنولوژی‌ها، وضعیت جاری مودم‌ها، جزئیات شاخص‌ها و حد آستانه، گزارش قدرالسهم، گزارش مراکز، گزارش اپراتورها، گزارش روند شاخص‌ها در استان، گزارش روند شاخص‌ها در کشور، گزارش روند لحظه‌ای شاخص‌ها در مراکز و گزارش‌ها مدیریتی می‌باشد.
از این ماژول و گزارش‌ها آن برای استخراج اطلاعات مربوط به شاخص‌ها و رند آنها در استان و کشور و بر اساس مراکز و اپراتورها به‌صورت روزانه و … استفاده می‌شود.

در ماژول داشبورد نمودارهای متعددی در معرض نمایش ما قرار دارد. به عنوان مثال نمودار مقایسه پایش‌های سال‌های مختلف که در این نمودار پایش‌های ثبت شده برای هر سال با سال دیگر به صورت نموداری مقایسه می‌شوند این پایش‌ها حاوی اطلاعاتی مانند سطح کیفیت سرویس و سطح کیفیت تجربه اینترنتی اپراتورهای مختلف است.

با کمک از این ماژول می‌توانیم ضمن مشاهده نتایج سطح کیفیت سرویس اینترنت و سطح کیفیت تجربه کاربران به صورت نمودارهای متنوع، مقایسه‌ای از وضعیت نقاط مختلف از نظر سطح کیفیت شاخص‌ها در سال‌های مختلف داشته باشیم.

مزیت‌های رقابتی محصول (نسبت به سایرین)

  • ایجاد تعداد 250 نقطه کنترل اینترنت در کشور
  • ایجاد تعداد 439 نقطه کنترل کیفیت زیرساخت در کشور
  • پایش بیش از 3000 سرویس اینترنت از اپراتورهای مختلف
  • امکان نمایش آمار کلی در سطح کشور همراه باقابلیت عمیق‌شدن
  • امکان نمایش کلاستر شده اطلاعات به‌صورت گرافیکی بر روی نقشه
  • رابط کاربری با طراحی منحصربه‌فرد
  • استفاده مناسب از نقشه و نمادهای گرافیکی برای نمایش اطلاعات
  • مشاهده آمار و جزئیات مربوط به کیفیت سرویس و کیفیت تجربه و سطح خدمات اپراتورهای مختلف